Dünya kitlesel bir yok oluşa gerçek mu gidiyor? Göçmen hayvanların yüzde 20’si tehlikede!
Deniz kaplumbağalarından fillere kadar göçmen hayvanlar, gezegendeki en ikonik çeşitlerden kimilerini barındırıyor.
Bu hayvanlar, yılın vaktine bağlı olarak; çoklukla üremek, yiyecek bulmak yahut diğer bir formda hayatta kalmak için binlerce kilometre yol katedebilirler.
Ne yazık ki, bu inanılmaz hayvanlar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya ve bunun sorumlusu da büyük ölçüde beşerler.
Göçmen tipler tehlikede
Yeni bir rapor, dünyadaki göçmen çeşitlerin yüzde 20’sinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ve neredeyse yarısının sayılarının azaldığını gösteriyor.
Bu hayvanlara yönelik en büyük iki tehdit çok sömürü ve habitat kaybıdır; her ikisi de insan faaliyetinin sonucu.
BM Etraf Programı İcra Yöneticisi Inger Andersen, mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Bugünkü rapor bize, sürdürülemez insan faaliyetlerinin göçmen cinslerin geleceğini tehlikeye attığını açıkça gösteriyor.
Bu canlılar, sadece çevresel değişimin göstergesi olarak hareket etmekle kalmayıp, birebir vakitte gezegenimizin karmaşık ekosistemlerinin fonksiyonunu ve dayanıklılığını müdafaada tamamlayıcı bir rol oynuyor.
Göçmen cinslerin bize katkısı büyük
Milyarlarca hayvan her yıl karada, ırmakta, okyanusta ve gökyüzünde göç seyahatine çıkıyor.
Ulusal hudutları ve kıtaları aşıyorlar; kimileri beslenmek ve üremek için çapında binlerce kilometre yol kat ediyor.
Göçmen çeşitler dünya ekosistemlerinin korunmasında değerli bir rol oynuyor ve bitkilerin tozlaşması ve besin hususlarının taşınması üzere çeşitli yararlar sağlıyor.
Hangi canlılar tehlikede
Nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan 260 çeşit, Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Muhafaza Birliği Kırmızı Listesi’nde ‘Kritik Derecede Tehlikede’ (68), ‘Tehlikede’ (78) yahut ‘Hassas’ (114) olarak değerlendirildi.
Bunların ortasında, dar, sivri gagası ve kabuğundaki kendine mahsus üst üste binen pul deseniyle dikkat çeken Şahin Gagalı kaplumbağa da yer alıyor.
Nesli kritik seviyede tehlike altında olan kaplumbağa çeşitleri, dünyanın tropikal okyanuslarında, büyük ölçüde mercan resiflerinde bulunur ve tarihî olarak beşerler tarafından avlanmıştır.
Bu hayvanlar, yiyecek arama alanları ve yuvalama kumsalları ortasında ekseriyetle 150 km kadar uzun aralıklar boyunca göç eder.
Ayrıca, yasa dışı tüccarlar tarafından çok avlanan ve yüzgeçleri nedeniyle ödüllendirilen taraklı çekiç başlı köpekbalığı da tehdit altında.
Köpekbalığı tipinin, tam yetişkin boyutuna ulaşana kadar yiyecek bulmak için daha derin sulara göç ettiği ve sonunda orjinal pozisyonuna geri döndüğü düşünülüyor.
Nesli tükenmekte olan öbür göçmen çeşitler ortasında, Bermuda yakınlarındaki Sargasso Denizi’nde başlayıp Atlantik Okyanusu’nu geçerek Avrupa’ya ulaşan ve sonra tekrar geri dönen Avrupa yılan balığı da yer alıyor.
Ayrıca 1890’larda jenerasyonu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan Kuzey Atlantik sağ balinası da var.
Rapora nazaran köprüler ve yollar üzere insan imali mahzurlar, bu hayvanların birçoğunun göçüne fizikî pürüz teşkil ediyor.
Endüstriyel gelişme ve nakliye trafiğinden kaynaklanan rahatsızlıklar üzere ‘fiziksel olmayan’ mahzurlar bile ‘göçmen nüfusların önünde kuvvetli engeller’ çıkarıyor.
Diğer faktörler ortasında pestisitler, plastikler, ağır metaller ve çok besin unsurlarının yanı sıra su altı gürültüsü ve ışık kirliliği de dahil olmak üzere kirlilik yer alıyor.
Araştırmacılar, nüfus düşüşlerini aksine çevirmek ve bu cinsleri ve hayat alanlarını korumak için ‘koordineli memleketler arası eyleme’ ‘acilen gereksinim duyulduğunu’ söylüyor.
News