Yapay zeka ile etraf sıkıntılarının tahlili kolaylaşabilir
AA
Yapay zeka, çeşitli alanlarda yaygın bir biçimde kullanılmaya başlandı. Bilhassa ve sürdürülebilirlik üzere çevresel mevzularla ilgili olarak da kullanımı artmakta. Fakat, bu teknolojinin güç tüketimi konusunda kimi kaygılar bulunuyor.
ABD Etraf Müdafaa Ajansı (EPA) datalarına nazaran, yapay zekanın arama motorlarına entegre edilmesiyle daha fazla hesaplama ve model çalıştırma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Her bir arama süreci için harcanan güç ölçüsü yaklaşık olarak beş kat artmıştır.
Massachusetts Amherst Üniversitesi’nden akademisyenlerin yaptığı bir araştırmaya nazaran, yeni bir lisan modelini eğitmek için kullanılan bir modeli, 320 ton karbondioksit salımına neden olmaktadır. Bu ölçünün, beş arabanın kullanım ömürleri boyunca yaydığı karbondioksit ölçüsüne muadil olduğu belirtilmektedir. Araştırmada, yapay zeka teknolojilerinden biri olan GPT-3’ün eğitimi için 1287 megavatsaatlik elektrik harcandığı ve bunun da 502 ton karbondioksit salımına yol açtığı vurgulanmıştır.
Yapay zeka, etraf teknolojilerine kıymetli katkılar sağlayabilir
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Kısım Lideri ve Memleketler arası Tarım Bilişimi Birliği (Agromatics Society) Lider Yardımcısı olan Prof. Dr. Berk Üstündağ, yapay zekanın etraf teknolojilerine kıymetli katkılar sağlayabileceğini belirtti. Yapay zekanın, karbon ayak izini azaltmaya ve su kaynaklarının daha verimli kullanılmasına imkan tanıyabileceği üzerinde durdu.
Üstündağ, yapay zekanın arıtma teknolojileri ve hava kalitesi üzere bahislerde noktasal ölçümlere imkan sağladığını da eklemektedir. Ayrıyeten, dijitalleşmenin giderek yeni jenerasyon yapay zekaya gerçek evrileceğini ve Türkiye’nin bu teknolojiyi kullanarak ulusal ve memleketler arası toplam karbon salımını kıymetli ölçüde azaltabileceğini söz etmektedir.
Üstündağ,
Yapay zekanın kuantum düzeyindeki olayları inceleme ve kestirim yeteneği, füzyon gücü dahil olmak üzere, daha düşük karbon ayak izi olan alternatif güç sistemleri geliştirmemizi hızlandıracak. Münasebetiyle nükleer atığı ve radyoaktif kirliliği olmayan yeni nükleer güç prosedürleri önümüzdeki 10 ila 20 yılda yaygınlaşmaya başlayacak. Bunu yapanlar içerisinde bilhassa yapay zekaya dayalı teknolojileri kullananlar önde olacaklar.
değerlendirmesinde bulundu.
Tarımda ve endüstride yapay zekanın değerine değinen Üstündağ, şunları kaydetti:
Yapay zekayı kullanarak ben parsel bazında da su reçetesini fenolojik evreye (bitkilerin gelişme safhalarına) ayrıştırarak yapabilirim fakat bir çiftçi tek tek hepsini gözleyerek yapamaz. Demek ki benim bunu servisleştirmeye gereksinimim var. Yapay zekayı kullandığım vakit gereğince dijitalleşme sağlarsam yüzde 30’a yakın, daha çok tasarruf sağlayabiliyorum. Havza bazında, planda, toplamda yüzde 25 daha ekonomik üretim yapabiliyorum ve daha değerlisi torunlarımın suyunu çalmıyorum, ekolojik olarak daha uyumlu bir sistem oluşturuyorum ve bunu ileriye hakikat götürebiliyorum.
“20 soruluk çalışmanın su ayak izi 500-700 milimetre”
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve Sürdürülebilirlik Ofisi Koordinatörü Doç. Dr. Börte Köse Memnun, yapay zeka altyapısının yalnızca elektrik değil birebir vakitte su tüketimine de neden olduğunu, direkt soğutma için yahut dolaylı olarak elektrik üretimi için harcanan suyun sanal ya da gömülü su olarak isimlendirildiğini belirtti.
En çok kullanılan yapay zeka teknolojilerinden ChatGPT’nin yıllık 8,4 ton karbondioksit salımına neden olduğunu aktaran Keyifli, yapay zekanın su ayak izi hakkında ise şu bilgileri paylaştı:
20 soruluk bir ChatGPT çalışmasında asgarî yarım litre, 500-700 mililitre civarında, orta uzunluk bir su şişesi kadar su sarfiyatı oluyor. Bu kullanıcı manasında bakınca hesaplanan ölçü. Asıl ChatGPT’nin modelleri eğitme, lisanları öğretme ve geliştirme süreçlerinde üreticilerin hissesinin yıllık 700 bin litre su sarfiyatı olduğu söyleniyor. Olağan kullanıcının ayak izi var fakat bunların geliştirilme sürecindeki ayak izinin azaltılması gerekiyor. Bununla ilgili de sahiden farkındalıklar var, üreticiler stratejiler geliştirmeye başladılar.
ChatGPT’deki kolay bir talebin dahi bir arama motoru aramasından 100 kat daha fazla ayak izine neden olduğunu vurgulayan Memnun, bölümlerden kaynaklanan karbon salımında yapay zekanın şimdi ön sıralarda yer almadığına ancak 2030’da Avrupa’da yapay zeka uygulamalarının kullandığı altyapıların, güç sarfiyatını yüzde 30 artırmasının beklendiğine dikkati çekti.
Modellerin çalışmasında ve yapay zeka lisanlarının eğitiminde ortaya çıkan ısının tesirini azaltmak için kullanılan soğutucu sistemlerinin önemli güç sarfiyatına neden olduğuna işaret eden Keyifli, yapay zekanın güç tüketiminin yüzde 40’ının soğutma sistemlerinde harcandığından bahsetti.
Mutlu, yapay zekanın üretimi ve kullanımı esnasında harcanan gücün etraf kirliliğine neden olmaması için alternatif güç kaynaklarından faydalanılması gerektiğinin altını çizerek, “Aslında yeşil, pak ve yenilenebilir güçle bu bilişim teknolojilerinin sarfiyatlarını karşıladığımızda hem karbon ayak izi hem de direkt su ayak izi azalıyor.” diye konuştu.
“Biyoçeşitlilikte yapay zekayı kullanabiliriz”
Yapay zekanın iklim senaryoları ve modelleme çalışmalarına dahil edilmesiyle iklim modellerinin gerçeğe çok daha yakın olabileceği iddiasında bulunan Keyifli, bu teknolojinin etrafa sağlayabileceği öbür yararları şöyle özetledi:
Akıllı kent ve trafik uygulamalarında, rota belirlemede tahminen trafiği, şeritleri denetim etmede yapay zekayı kullandığımızda otonom araçların yayılmasıyla direkt karbon salımlarını azaltacağız. Ondan sonra sürdürülebilir tarımda, akıllı sulama, gübreleme, pestisit, herbisit ve biyosit kullanımlarında bize bilgi toplamada ve karar almada yardımcı olacak. Biyoçeşitlilik de çok kıymetli ve direkt tahminen yapay zekayla çok bağdaştırmadığımız bir husus lakin hem canlı tiplerinin hem orman ve peyzaj eserlerinin bilgilerinin bizim için kayda alınması, takip edilmesi ve bazen muhakkak kararlar verilmesi lazım. Bunları söylerse biyoçeşitlilikle ilgili hareketlerimizde de biz yapay zekayı kullanabiliriz. Cinslerin azalmasını ve bazen yok olmasını engelleyebiliriz, ormansızlaşma konusunda çabucak hareketlere geçebiliriz.
News